(klik om te vergroten)
Een man kijkt door een deuropening naar binnen. Even denk ik dat hij een poortje passeert, maar dat is de uitsnede. Heeft iemand hem geroepen? Hij is duidelijk onderweg, bolhoed op, pak aan, kraag hoog, een soort van dokterstas in zijn hand, het rechterbeen op het punt het linker te passeren. 'He', hoort hij, hij blikt opzij.
Iemand heeft onder de foto geschreven: ''s Morgens 8 uur'. Is toen de foto genomen? Zou kunnen: de zon staat laag, de schaduwen van zijn benen zijn vrij lang, over de straat hangt zo'n ochtendlicht. Het is druk, langs de stoep staat een kar, een fiets schiet voorbij, in de achtergrond kijkt een man in een etalage - een toevallig spiegelbeeld van de man met de tas. Twee mannen kijken eigenlijk opzij op deze foto.
Naast de foto drie handtekeningen. het statige klinkende Joh. H.C van Groeningen bovenaan, dan een naam die ik niet kan ontcijferen (G.J. van Grol?), onderaan P. de Jong - volgens mij degene die het tijdstip opschreef. Verder niks. Geen boodschap, geen verdere uitleg. Waren dit vrienden van de man met de bolhoed? Haalden zij een grap met hem uit? Misschien heeft hij de fotograaf niet gezien, hoorde hij alleen iemand roepen, kon hij in de donkere gang niemand ontwaren en is toen verder gelopen. Vandaar dan dat ' 's Morgens 8 uur' - weet je nog, die ochtend (misschien wel vanochtend) dat er een stem klonk uit een huis? Misschien hebben de drie vrienden hiermee een weddenschap gewonnen. Maar misschien was er iets heel anders gaande.
De kaart is verstuurd aan 'Den Wel Ed Heer E.W. Brascamp, Ceintuurbaan 329, Alhier'. Ook op de achterkant geen boodschap, het is een foto-ansichtkaart zonder ruimte voor berichten, zoals de gewoonte was tot begin twintigste eeuw. De postzegel is weg (ooit eraf geweekt door een verzamelaar?), het stempel zegt 'Amsterdam, 5 aug [verdwenen jaartal]'.
Een deuropening, een zomerochtend in Amsterdam, rond 1900. Klik, zei een camera. Van de foto maakte iemand een kaart, drie mensen zetten hun handtekening, een van hen schreef het tijdstip op. Op de Ceintuurbaan ontving iemand de ansicht. Hij wist meteen wat die te betekenen had. Hij wel.
Reacties
Engelbarto en mijn grootvader hadden een gemeenschappelijke betovergrootvader: Engelbert Brascamp, Tussen twee haakjes: ik heet wel E.W. (Evert Willem), maar beide namen voeren op geen enkele manier op Engelberto Wolter terug. Mijn grootvader en Engelberto hadden een gemeenschappelijke betovergrootvader: Engelbert Brascamp, custos en schoolmeester van Twello van 1754 1807.
Ik heb een foto van Engelberto. Lijkt inderdaad wel wat op de man in de opening maar niet overtuigend.
Ik ben benieuwd naar de achterkant van de ansicht.
Er was een bezoek aan het zojuist op de nieuwe locatie geopende Stadsarchief van de Gemeente Amsterdam (aan de Vijzelstraat) voor nodig om te zien wat Engelbarto met de Ceintuurbaan had. Het bevolkingsregister (in de vorm van gezinskaarten) van Amsterdam uit die tijd is via internet toegankelijk maar Engelbarto komt daarin niet voor: hij was kennelijk geen hoofdbewoner. Eerst het woningboek opgevraagd en bekeken. Geen nummer 329. Vanaf nummer 314 zijn er alleen even nummers, die doorlopen tot 446. Nog even gekeken naar 32 negen hoog, maar ook 32 bestond niet. Daarna het bevolkingsregister op naam. Daar wel Engelbarto Wolter en na enig zoeken, wat zonder hulp van een archiefmedewerker niet gelukt zou zijn, bleek dat hij op Ceintuurbaan 120 woonde. (staat dat feitelijk ook op de ansicht?). Zo te zien op de benedenverdieping, het derde huis. Hij kwam daar 1-5-1903 uit Olst en vertrok weer op 29-6-1904, naar Utrecht. Ook zijn vrouw staat er ingeschreven.
De gezinskaarten geven één Joh. H.C. van Groeningen namelijk Johannes Hermanus Christoffel. Hij was makelaar en woonde op de Utrechtsestraat 67, 3 hoog, zo te zien met vrouw en zoon (geboren in 1908) en vele andere van Groeningens en enkele andere personen. Er is ook één G.J. van Grol. Dat is Gerard Johan, kantoorbediende, later koopman, nog weer later bedrijfsleider. Hij woonde op de Ne Tolstraat 115. Nu bestaat er een Korte Tolstraat en een Tolstraat. Ik heb niet uitgezocht hoe dat zit. Als ik er vanuit ga dat P. de Jong ook uit Amsterdam komt dan zijn er twee kandidaten: een visser en een koopman in eieren en boter: Pieter de Jong aan de Marnixstraat 101. Die zal het misschien zijn.
Gezien het korte verblijf van Engelbarto in Amsterdam moet de kaart gestempeld zijn op 5 augustus 1903. In eerste instantie kun je denken dat de foto op de ansicht genomen is vanuit een huis. Bij nader inzien lijkt dat niet zo. Daarvoor is de ‘deuropening’ veel te hoog. Waarschijnlijk is de foto genomen uit een steegje en zie je de overkant van de straat waarop die uitkomt. De Ceintuurbaan zal het wel niet zijn. Die is te breed. Het kan her en der in de binnenstad zijn.
Ik heb me afgevraagd of de persoon op de ansicht Engelbarto is. Het zou best kunnen. Ik heb een foto van hem en zijn vrouw, waarschijnlijk genomen in 1903 bij hun trouwen en er is enige gelijkenis. Maar nu de crux. Hoe zit het met die ansicht met de drie namen erop, zonder boodschap. Als de persoon op de ansicht inderdaad Engelbarto is en hij weet dat de foto genomen is dan is een boodschap inderdaad niet nodig. Gewoon een aardigheid. Maar waarom die drie namen er dan op staan, van drie zakenpartners van hem? Wanneer het bij één van de heren in de buurt genomen zou zijn was één handtekening logischer. Het blijft een raadsel.